Rijnlands Leiderschap

In de praktijk zie ik steeds meer overheidsorganisaties die besluitvorming willen op toegevoegde waarde. Hierbij krijgen elementen uit het modernistische Angelsaksische model steeds meer een plek in besluitvorming daar waar traditioneel binnen de overheid het Rijnlandse model een grote rol speelt. Welk model kunnen we het best toepassen binnen portfoliomanagement en wat zijn de voor en nadelen?

De postmodernistische visie

De overheid wordt sterk aangestuurd vanuit een Postmodernistische, Rijnlandse benadering. Het Rijnlandse model maakt gebruik van “stakeholder denken”. Dit houdt in dat Rijnlanders zoveel mogelijk rekening houden met alle betrokkenen bij het maken van keuzes. Dit brengt met zich mee dat er een hoge mate van solidariteit is. Solidariteit zorgt ervoor dat men veel ruimte en vrijheid krijgt om te ontdekken wat zij leuk vinden. Het welbekende poldermodel is hier bij uitstek een voorbeeld van.

Er zitten ook nadelen aan het Rijnlandse model. Vanwege de overlegcultuur kan er een trage(re) besluitvorming en in sommige gevallen zelfs besluiteloosheid optreden. Hierdoor worden sommige belangrijke beslissingen uitgesteld. Daarnaast is er binnen Rijnlandse organisaties vaak veel begrip voor andere meningen en gedragingen. Men wil graag de harmonie bewaren en feedback wordt als confronterend ervaren. Dit maakt het lastig om feedback te geven. Het nadeel hiervan is dat hiermee de functionele eigenschappen van feedback er ook onder lijden, zoals verbeteringen in processen, wat de efficiëntie van een organisatie ten goede komt.

De modernistische visie

Het Modernistische Angelsaksische model staat recht tegenover het Rijnlandse model. Shareholders hebben de belangrijkste positie in de besluitvorming. Hierdoor is geld vaak de enige maatstaf. Het voordeel van dit model is dat de besluitvorming sneller gaat, omdat er met minder belangen rekening gehouden hoeft te worden bij het maken van een keuze. Medewerkers van Angelsaksische organisaties worden ook gestimuleerd om snel keuzes te maken. Dit vraagt dat de medewerkers snel schakelen om in te spelen op kansen in de markt. Managers en de medewerkers zullen derhalve vaak hun best doen om een kans met grote business value aan te pakken.

Doordat het Angelsaksische model veel meer focus heeft op geld en resultaat wordt de organisatie op een andere manier aangestuurd. Zo is er minder behoefte aan solidariteit en minder begrip voor alle verschillende invalshoeken.

Het Angelsaksische model dwingt men om na te denken over de kosten die gemaakt worden en welke baten hier tegenover staan. Zij werken veelal vanuit een business case. Dit is essentieel in het voeren van de dialoog die ingestoken wordt vanuit toegevoegde waarde, haalbaarheid en maakbaarheid.

Door de focus te leggen op activiteiten met de meeste business value wordt ook de beperkte capaciteit ingezet op de activiteiten die de meeste toegevoegde waarde hebben. Door portfoliomanagement te koppelen aan business value kun je deze activiteiten prioriteren en kwantificeren. Zo maak je de keuzes inzichtelijk en wordt het voor medewerkers erg duidelijk waar zij aan bijdragen. Dit is een vorm van sensegiving, het gevoel van nuttig bezig zijn van anderen (positief) proberen te beïnvloeden, die medewerkers stimuleert.

Combineer de beide modellen

Natuurlijk zijn de Rijnlandse uitgangspunten erg mooi en sociaal en moeten deze zeker niet volledig op de achtergrond raken, maar juist behouden blijven. Het bekijken van diverse aspecten en een zo volledig mogelijk beeld van alle uitgangspunten is voor overheidsorganisaties enorm van belang.

Ik wil niet beweren dat een puur Angelsaksische / modernistische benadering de oplossing is, maar ik geloof wel dat:

Een combinatie van de twee modellen de oplossing is voor een succesvolle overheid!

Dit vraagt sterk leiderschap die de verschillende sociale dynamieken samenbrengt. Waarin een ieder zich gerespecteerd voelt, er oog is voor de politieke verhoudingen, maar ook ruimte is om resultaten scherp neer te zetten en te sturen op resultaat.