Keuzes zijn nooit neutraal

Boekreview van ‘Ontspoord kapitalisme: Hoe het kapitalisme ontspoorde en na de coronacrisis kan worden hervormd’, Bert de Vries, 2020.

Bert de Vries* benadert de huidige politiek-maatschappelijke situatie, dat wil zeggen ons huidige democratische, kapitalistische systeem in Corona-tijd, vanuit verschillende ontwikkelingen. Allereerst komt de historische context naar voren, dus de ontwikkeling van agrarische samenlevingen via de industriële revoluties naar de huidige samenleving. Met duidelijke voorbeelden en gemaakte keuzes op regionaal, nationaal en internationaal niveau wordt duidelijk hoe deze ontwikkelingen tot stand zijn gekomen. Zowel argumenten vóór als tégen bepaalde keuzes komen aan bod. Hierdoor worden ogenschijnlijk helder gemaakte keuzes en besluiten in andere daglichten gezet.

Zeer interessant om te lezen is op basis waarvan besluiten worden genomen en welke omstandigheden hierbij een rol spelen. Het laat met name zien dat bepaalde gewenste veranderingen in ieder geval een zekere mate van ‘pijn’, onzekerheid, achteruitgang en/of onrust kennen. Daarbij geldt ook nog eens dat, ondanks de beschreven positieve denkbeelden en verwachtingen over de toekomst, deze veranderingen lang niet altijd de beoogde effecten en resultaten bewerkstelligen. Dat kan zorgen voor een bepaalde vorm van scepsis richting machthebbers / leiders.

De auteur stelt daarom voor dat er meer aandacht komt voor het sociale, dat er een eerlijkere herverdeling komt van materiele en immateriële rijkdommen, meer samenhang en verbinding (op lager niveau) waarbij geldt dat publieke waarden een sterkere rol dienen te krijgen. Voor mij betekent dit dat keuzes, besluiten en veranderingen ‘dichterbij’ mensen komen en transparanter worden.

Wat heeft dit te maken met keuzes maken?!

De essentie van dit boek gaat mijns inziens volledig over gemaakte keuzes en keuzes maken. Dat wil zeggen dat beschreven ontwikkelingen en gemaakte keuzes allemaal tot stand zijn gekomen op basis van geldende waarden. Dus brillen waarmee gekeken wordt naar de problematiek met een bijbehorende instrumentarium om ontwikkeling, inrichting en resultaat vorm te geven. Dat betekent dus dat keuzes nooit waardevrij zijn en dus ook niet volledig objectief zijn. Waarheid is in deze altijd een subjectieve opvatting die er wel voor zorgt dat we denken dat goed beargumenteerde keuzes zo objectief mogelijk zijn.

Kortom, keuzes zijn nooit neutraal en worden op bepaalde manier geconstrueerd. Daardoor valt uit keuzes af te leiden wat de overheersende waarheid is en wat dit betekent voor toekomstige ontwikkelingen. Dat leidt vervolgens tot nieuwe keuzes tussen (rivaliserende) waarden en belangen.

Conclusie

Wie graag de huidige politieke en maatschappelijke ontwikkelingen met bijbehorende systematiek en oplossingsrichtingen wil begrijpen, is dit boek absoluut een aanrader. Los van de (politieke) oplossingsrichtingen laat het in ieder geval zien dat het huidige ‘superkapitalisme’ beperkt of zelfs niet houdbaar meer is en er een duidelijke roep om verandering is. Een roep van binnenuit én buitenaf.

Eens te meer wordt duidelijk dat keuzes maken onlosmakelijk is verbonden met (historische) context, geldende perspectieven met bijbehorende waarden en geconstrueerde waarheden. Hierbij geldt dat draagvlak, voorgestelde perspectieven en een genuanceerde blik belangrijke vehikels zijn om tot de meest waardevolle keuzes te komen. Dit is zowel op het niveau van een maatschappij interessant en relevant, maar ook op het niveau van netwerk / eco-systeem, organisatie, team, individu, etc.

*Intermedius en ondergetekende hebben geen relatie met de auteur en geen politieke mening hebben over datgene wat de auteur beargumenteerd.