19 dec Goodbye en Hello transformationeel en transactioneel leiderschap
Richting geven om te komen tot het gewenste resultaat
Organisaties willen flexibel en adequaat inspelen op omgevingseisen om zo haar taken beter te vervullen en meerwaarde te leveren voor klanten. Dit vraagt een organisatie die kan omgaan met de complexiteit en onzekerheid die dit met zich meebrengt. Hierin is een belangrijke rol voor de leiders van de organisatie weggelegd. De manier van leidinggeven bepaalt namelijk in hoge mate de wijze waarop een organisatie invulling geeft aan de gekozen besturingsfilosofie en beïnvloedt zo de richting van het gewenste resultaat[i]. Hierdoor is het belangrijk voor een organisatie om te weten welke leiderschapsstijl de organisatie nodig acht om de organisatieontwikkeling te stimuleren. Organisaties dienen ten slotte flexibel, maar tegelijkertijd efficiënt te zijn en dit vraagt een andere type leiderschap in organisaties.
De effectiviteit van verschillende leiderschapsstijlen
Gedurende mijn Master Arbeid, Organisatie en Management heb ik onderzoek gedaan naar het effect van het verschillende leiderschapsstijlen op de organisatieontwikkeling. In dit onderzoek staat centraal wat onder een effectieve leiderschapsstijl wordt verstaan binnen organisaties, die zich in verschillende fasen van de organisatieontwikkeling bevinden. Uit eerder onderzoek blijkt dat wanneer organisaties niet in staat zijn te veranderen, de primaire reden vaak een gebrek aan kwaliteit bij de leiders in de organisatie is[ii]. Maar wanneer is iemand een goede leider? Wanneer een leider een faciliterende rol aanneemt, die moet bijdragen dat de groep een dynamisch gestalte wordt, dat berust op wederzijdse betrokkenheid en interdependenties? Of wanneer een leider mensen in de richting van bepaalde doelen stuurt door rollen en taken te verduidelijken? Uit mijn onderzoek blijkt dat de definitie van een effectieve leiderschapsstijl verschilt per organisatie en met name afhankelijk is van de ontwikkelingsfase waarin een organisatie zich bevindt.
Transactionele vs. de transformationele leiderschapsstijl
Leiders kunnen verschillende leiderschapsstijlen vertonen, waaronder de transactionele vs. de transformationele leiderschapsstijl.
Transactionele leiderschapsstijl focust zich op het opstellen van duidelijke rollen, taken en doelen.
Transformationele leiderschapsstijl legt de nadruk juist op het stimuleren van de intellectuele capaciteit en creativiteit in de organisatie.
Uit mijn onderzoek blijkt dat met de opkomst van het AGILE werken, de nadruk op het stimuleren van het groepsbelang steeds belangrijker is geworden. Hiermee is het vertonen van de transformationele leiderschapsstijl ook steeds belangrijker geworden voor organisaties. Het overstappen van organisaties naar de AGILE manier van werken zorgt ervoor dat er steeds meer verantwoordelijkheid bij de teams (lees: experts) komt te liggen, hierdoor blijft de vraag naar de faciliterende transformationele leider toenemen. Toch is de individualistische en rationele benadering vaak nog dominant bij het inrichten van organisaties. Dit strookt met de AGILE manier van werken, aangezien de teams een leider nodig hebben die hen faciliteert en inspireert. Goede leiders zijn in staat om de organisatie te faciliteren in hun behoeften, zowel naar boven toe (stuurinformatie) als naar beneden (randvoorwaarden).
Een lastige driehoeksverhouding
Een belangrijk aspect waar organisaties en ook leiders rekening mee dienen te houden bij het implementeren van AGILE, is de lastige driehoeksverhouding, die de vergrote bottom-up benadering met zich meebrengt. Ondanks dat de besluitvorming deels lager in de organisatie komt te liggen, wil het managementteam genoeg stuurinformatie krijgen over de gekozen richting en de voortgang van de scrumteams/ontwikkelteams. Dit vraagt openheid en transparantie van zowel de leider, de zelfsturende teams als de bestuurlijke laag. De rol van de faciliterende/transformationele leider in de ontwikkeling van de organisatie is groot en wordt steeds belangrijker, met name nu steeds meer organisaties de stap lijken te maken naar de AGILE manier van werken. Uit mijn onderzoek is gebleken dat enkel teams in organisaties die de basis nog niet op orde hebben vragen om een transactionele leiderschapsstijl. Organisaties die zich verder in de ontwikkeling bevinden, hebben meer baat bij een leider die in staat is om goede randvoorwaarden te creëren voor de teams en de teams de waarde van hun werk te laten in zien. Al met al kan gesteld worden dat leiders in staat moeten zijn om hun leiderschapsstijl aan te sluiten op de wensen van de organisatie. Als dit namelijk niet gebeurd wordt de organisatieontwikkeling vertraagd. In hedendaagse organisaties wordt steeds vaker om een leiderschapsstijl gevraagd die aansluit op de transformationele leiderschapsstijl. De verwachting is dan ook dat deze leiderschapsstijl de komende jaren de boventoon zal voeren.
[i] Gilley, A., Dixon, P., & Gilley, J.W. (2008). Characteristics of leadership effectiveness: implementing change and driving innovation in organizations. Hum. Resour. Dev. Q, 19(2), 153–169.
[ii] Roozendaal, A. (2008). Contextueel Leiderschap: diagnose en ontwikkeling met behulp van de Referentiemethode. Rotterdam: Koninklijke van Gorcum B.V.
